عوامل متعددی در سخت تر شدن مراحل پذیرش پناهندگی پناهجویان ایرانی دخیل است که میتوان آنها را به ترتیب اهمیت به شرح زیر دانست :
اول – رشد اسلام هراسی در اروپا . بطور کلی بخاطر مسئله افزایش تهدیدات تروریستی از سوی گروههای تند روی اسلامی و قاطی نشدن پناهنده های مسلمان با جوامع میزبان خود ، سیاستگذاران مهاجرتی اتحادیه اروپا در مورد پذیرش پناهجویانی که از کشورهای مسلمان نشین به کشورهای عضو این اتحادیه می آیند سیاستهای بسیار محتاطانه و محافظه کارانه ای را در پیش گرفته اند .
در مورد ایرانیان نیز همان سیاستهای عمومی که در مورد سایرپناهجویان خاورمیانه ای وجود دارد اعمال میشود بدون اینکه به خصوصیات ویژه فرهنگی آنها توجهی بشود . این نکته به نظر نادیده گرفته میشود که پناهجویان ایرانی با ادعای ترس از یک حکومت اسلامی و در تضاد با آن است که کشور خود را ترک کرده اند و به اروپا پناهنده شده اند . نکته جالب اینجاست که حتی پناهجویان ایرانی که ادعای پیروی از سایر ادیان رادارند و خود را غیر مسلمان میدانند نیز از این قاعده مستثنی نیستند و با همان محدودیتها روبرو هستند .
دوم – علاقه پناهنده های ایرانی برای رفت و آمدن به ایران . در بین مسئولان و تصمیم گیران امور پناهندگی کشورهای عضو اتحادیه اروپا معروف شده است که ایرانیان پناهجو که با ادعای در خطر بودن جان و آزادیشان درخواست پناهندگی میدهند ، به محض دریافت پناهندگی و اطمینان یافتن از برقراری حقوق و مزایای قانونی که از آن برخوردار میشوند به سفارتخانه های جمهوری اسلامی مراجعه میکنند و با دریافت پاسپورت ایرانی آزادانه بدون برخورد با هیچ مشکلی به کشور خود مسافرت میکنند .
البته مطابق قوانین این کشورها ایرانیان میتوانند دارای وضعیت " دو ملیتی " باشند و از این نظر منع قانونی وجود ندارد . اما سفارتخانه های جمهوری اسلامی در کشورهائی که به ایرانیان پناهندگی میدهند به طور مرتب هرچند ماه یکبار لیست پناهندگانی را به وزارت امورخارجه آنها ارسال میکند که بدون برخورد با هیچ مشکلی به ایران رفت و آمد کرده اند . این لیستها با ذکر جزئیات از تاریخ ورود و خروج به ایران پناهنده ها برای این به کشورهای میزبان ارائه میشود که به دولتهای اروپائی نشان دهند که ادعای آنها در مورد نقض حقوق بشر در ایران بی اساس است . این روش جمهوری اسلامی بسیار موثر بوده است و تردیدهای بسیار جدی در مورد وضعیت نابسامان حقوق بشر در ایران به وجود آورده . تا جائیکه امروزه مسئولین امور پناهندگان در کشورهای اروپائی به این باور رسیده اند که مسئله پناهجویان ایرانی خیلی هم جدی نیست و آنها را در اکثر موارد با خطر جانی روبرو نمیدانند .
سوم – برخی رفتارها و سوء استفاده های عجیب پناهنده های ایرانی مقیم اروپا . متاسفانه برخی برخوردها و سوء رفتارهای ایرانیان پناهنده ساکن اروپا هرچند بسیار کم تعداد هستند و به ندرت اتفاق می افتند ولی بسار مورد توجه رسانه ها قرار میگیرند و روی آنها تبلیغات میشود . بطور مثال چندی پیش ماجرای یک پناهنده ایرانی که با استفاده از ترفندهای خاص از سه کشور آلمان و بلژیک و هلند به مدت چند سال حقوق پناهندگی دریافت میکرده است بسیار بر سر زبانها افتاد و به عنوان سوء استفاده بسیار شدید از مالیات شهروندان اروپائی همه جا از آن صحبت بود .
دستگیری چند ایرانی فعال در باندهای قاچاق مواد مخدر و قاچاق زن که همگی برخوردار از حقوق پناهندگی در اروپا بودند نیز در طی چند سال اخیر بر بدگمانی ها نسبت به پنا هندگان ایرانی افزود که البته بیشتر دود آن به چشم پناهجویان منتظر جواب رفت تا خود پناهندگان ایرانی .
گوش سپردن به شایعات
وکیل مذکور که خود یک فعال حقوق بشر نیز هست به گزارشگر ما گفت که علاوه بر موارد فوق مشکل دیگر ایرانیان پناهجو این است که بدون آشنائی با مقررات در مورد درخواست پناهندگی اقدام میکنند و بیش از اینکه به راهنمائی افراد متخصص توجه کنند به شایعات متداول گوش میدهند و بر اساس آنها که معمولا درست هم نیست عمل میکنند .
او در این مورد کامبیز روستائی را مثال میزند که پس از سالها اقامت در هلند هرگز مدارک شناسائی خود را به مسئولان بررسی پرونده اش ارائه نداد و میگفت نتوانسته است آنها را با خود از ایران بیاورد که این برای مسئولان رسیدگی به پرونده او بسیار مشکوک و غیر طبیعی جلوه میکرد . در بین برخی ایرانیان پناهجو در اروپا چنین شایعه ای وجود دارد که یک پناهجو نباید هیچگونه مدرکی درباره هویت خود ارائه دهد ، چون با ارائه این مدرک دولت میزبان قادر خواهد بود برای او بلیط هواپیما تهیه کند و دیپورتش نماید . این شایعه نادرست به باوری مهم در بین بسیاری از پناهجویان ایرانی ساکن اروپا تبدیل شده است در حالیکه اولین نیاز در بررسی پرونده درخواست پناهندگی احراز هویت شخص درخواست دهنده میباشد .
